Giám thị dán niêm phong túi đề thi thừa sau khi đã phát đề thi - Ảnh: VĨNH HÀ
Lần đầu toàn quốc thi chung
Sau ngày 30-4-1975, ngành giáo dục đã sớm đặt ra nhiệm vụ thống nhất chương trình và sách giáo khoa trên phạm vi cả nước.
Tuy nhiên do điều kiện thực tiễn khác nhau giữa hai miền (cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, học sinh, phương pháp dạy học...), việc thống nhất này được tiến hành một cách có lộ trình, không thể thực hiện ngay lập tức.
Cũng như chương trình học, việc tổ chức 
Một trang danh sách ghi tên, điểm thi của thí sinh tham dự kỳ thi năm 1981-1982 - Ảnh tư liệu
Cơm niêu nước lọ đi coi thi
Quy định liên quan tới kỳ thi tốt nghiệp phổ thông trung học (sau là trung học phổ thông) từ năm 1981 kéo dài khoảng gần hai thập niên sau đó ít thay đổi. Với tư vấn của sở hoặc Ty Giáo dục, UBND các tỉnh, TP trực thuộc trung ương thành lập tổ chức làm nhiệm vụ coi thi, chấm thi tại địa phương.
Thời đó, cán bộ, giáo viên đã phải di chuyển từ vùng này sang vùng khác coi thi để đảm bảo không coi thi, chấm thi học sinh mình dạy ở trường. Các thầy cô chủ yếu di chuyển bằng phương tiện cá nhân.
Phó thủ tướng: Chịu trách nhiệm đến cùng trong tổ chức thi tốt nghiệp THPTĐỌC NGAYCó nơi bố trí nơi ăn, nghỉ cho giám thị tại trường, lấy phòng học làm phòng ở. Có nơi bố trí cho giáo viên trọ trong nhà dân trong suốt đợt thi. Nhưng một số người vẫn mang cơm nắm, muối vừng đi ăn trưa. Coi thi xong lại về, buổi sau lại dậy từ 4h-5h sáng để đến điểm thi.
Cô Thu Uyên, giáo viên nghỉ hưu ở Thái Bình, kể một chuyện không vui: "Mỗi năm đi coi thi chúng tôi lại gặp một chuyện. Có khi được người dân giúp đỡ, nấu cơm, luộc khoai tiếp đãi.
Nhưng cũng có lần bị chặn đường hăm dọa vì chúng tôi "coi thi nghiêm quá". Thời đó có đồng nghiệp của chúng tôi cũng bị dân ném đá, thi xong mà không dám ra khỏi trường thi phải chờ công an hộ tống. Nhưng giờ nhớ lại đó lại là một phần ký ức của đời làm nghề giáo".
Các quy định về kỷ luật với thí sinh và cán bộ vi phạm quy chế thi năm 1981 và các năm sau đó khá chi tiết và có phần nặng hơn so với hiện thời.
Thí sinh có ba mức kỷ luật gồm mức cảnh cáo (gà bài, cho bạn chép bài hoặc chép bài của bạn được nhắc nhở hai lần vẫn tái phạm), mức hủy bỏ kết quả thi (mang tài liệu vào phòng thi, nhận bài giải sẵn của người khác, các bài thi giống y chang nhau được phát hiện khi chấm, dùng bài người khác để nộp) và mức nặng nhất là cấm không cho dự thi tốt nghiệp từ 1-2 năm cho các lỗi hành hung giám thị, làm mất trật tự, an ninh khu vực thi...
Tương tự cán bộ, giáo viên có các mức khiển trách, cảnh cáo, hạ tầng công tác, hạ bậc kỹ thuật, hạ lương, chuyển đi làm việc khác, buộc thôi việc hoặc có thể bị truy tố trước pháp luật. Quy định thì nghiêm nhưng việc thực thi một thời khá lỏng lẻo.
"Chỉ có điểm khác là thầy cô không vi phạm có chủ ý vì tiền mà chủ yếu là nể nang, thương học trò và ngại gây căng thẳng khi đi coi thi ở địa phương khác"- thầy Đình Hiển, giáo viên ở Hải Dương hiện đã nghỉ hưu, nói khi kể lại về kỳ thi thời sau cải cách.
Thầy Đình Hiển kể: "Tôi bắt đầu tham gia coi thi, chấm thi từ năm 1985. Giai đoạn 1985-1989 gần như chạm đáy khó khăn, kinh tế suy thoái thời bao cấp.
Tình trạng học sinh ở cấp phổ thông trung học bỏ học khá nhiều để kiếm việc làm sớm, việc dạy học ở nhiều nơi cũng bị buông lỏng.
Thế nên kỳ thi tốt nghiệp tiêu cực nhiều. Nhiều đến nỗi học sinh mang cả cuốn sách giáo khoa vào phòng thi, gà bài, cho nhau chép bài.
Nhiều em xin đi vệ sinh để trao đổi bài cho nhau nhưng giám thị cũng ngó lơ. Chỉ những tình huống quá lộ liễu mới bị lập biên bản".
*************
Nếu tính từ mốc 2006, khi môn ngoại ngữ lần đầu thi trắc nghiệm trong kỳ thi tốt nghiệp THPT, cuộc chuyển đổi từ đề thi tự luận sang trắc nghiệm đã kéo dài gần 20 năm.
>> Kỳ tới: Cuộc đổi mới từ đề tự luận đến trắc nghiệm
50 năm kỳ thi tốt nghiệp THPT - Kỳ 1: Kỳ thi đầu tiên ở miền Nam sau thống nhấtVN-Index dự báo giằng co quanh 1.658 điểm trong phiên 12/09. Nhà đầu tư ưu tiên cổ phiếu cơ bản,...
Thủ tướng yêu cầu NHNN báo cáo tình hình thực hiện chính sách tiền tệ, đặc biệt là tỉ giá...
VN-Index có phiên giao dịch đầy kịch tính, rơi mạnh đầu ngày rồi bật tăng ngoạn mục cuối phiên nhờ...
