Ảnh minh họa
Theo S&P Global, xe điện hiện đang là một xu hướng mới với nhiều dư địa phát triển. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) ước tính, nhu cầu dầu toàn cầu sẽ giảm dần nhờ sự bùng nổ của xe điện. IEA nhận định, trong thập kỷ tới, nhu cầu xe điện sẽ tăng cao, làm thay đổi toàn bộ ngành công nghiệp ô tô và giảm đáng kể mức tiêu thụ dầu cho vận tải đường bộ. Xu hướng chuyển đổi này đang mở ra cơ hội mới cho các ngành công nghiệp liên quan, đặc biệt là các kim loại phục vụ sản xuất pin điện.
Trong số các nguyên liệu quan trọng, khoáng sản đất hiếm nổi bật với vai trò then chốt trong sản xuất nhiều thiết bị công nghệ cao, từ đồ điện tử, laser, vật liệu siêu dẫn, chất phát quang, chất xúc tác, quang điện đến các thiết bị y tế.
Đất hiếm đặc biệt quan trọng trong việc tạo nên các cấu kiện chủ chốt của xe điện như pin và động cơ điện, góp phần nâng cao hiệu suất và tuổi thọ cho phương tiện. Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn trên thế giới, mở ra cơ hội khai thác và phát triển ngành công nghiệp này.
Bên cạnh đất hiếm, lithium cũng là kim loại được chú trọng trong ngành công nghiệp sản xuất pin xe điện. Lithium có trọng lượng nhẹ, mềm, điểm nóng chảy thấp và điểm sôi cao, thích hợp để chế tạo các bộ nguồn gọn nhẹ và sạc được cho laptop, điện thoại và đặc biệt là pin xe điện. Các hãng ô tô lớn trên thế giới như Tesla, Toyota đang sử dụng lithium để sản xuất pin, phục vụ quá trình sản xuất xe điện. Tuy nhiên, nguồn lithium trên thế giới chỉ tập trung ở một số quốc gia, dẫn đầu là Bolivia, Chile, Argentina, Trung Quốc và Úc.
Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ cho biết, phần lớn trữ lượng lithium thế giới tập trung tại khu vực Nam Mỹ. Trước tác động ngày càng rõ của biến đổi khí hậu, nhiều quốc gia đang tăng cường đầu tư vào công nghệ xanh và năng lượng tái tạo, trong đó chuyển đổi từ xe chạy xăng sang xe điện là một hướng đi quan trọng. Chính vì vậy, lithium được dự báo sẽ trở thành kim loại thiết yếu, đáp ứng nhu cầu toàn cầu trong thời gian tới.
Tại Việt Nam, kết quả điều tra, đánh giá của Liên đoàn Địa chất Trung Trung Bộ giai đoạn 2005–2009 đã phát hiện tài nguyên quặng lithium tại vùng La Vi, tỉnh Quảng Ngãi. Quặng lithium tại đây gồm 40 thân quặng, chủ yếu là mạch pegmatit chứa lithium và thiếc. Liên đoàn xác định, mỏ La Vi có trữ lượng khoảng 1 triệu tấn quặng, khoảng 10.000 tấn Li2O. Đây là phát hiện quan trọng, mở ra tiềm năng cho ngành sản xuất pin lithium trong nước.
Trữ lượng lithium tại La Vi được đánh giá ở mức trung bình so với thế giới nhưng vẫn là khoáng sản quan trọng, đủ tiềm năng để Việt Nam tham gia vào nhóm các nước có khả năng phát triển ngành công nghiệp khai thác và chế biến lithium. Theo Cục Địa chất & Khoáng sản Việt Nam, dựa trên trữ lượng hiện có, Việt Nam hoàn toàn có khả năng đưa vào danh sách các quốc gia sở hữu quặng lithium trên thế giới và đủ điều kiện để khai thác.
Tuy nhiên, loại khoáng sản này tại Việt Nam chưa được thăm dò sâu, tài liệu nghiên cứu còn hạn chế. Do đó, cần có các dự án đầu tư nghiên cứu địa chất, thăm dò kỹ thuật và phát triển công nghệ khai thác, chế biến lithium để đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu, từ đó mang lại hiệu quả kinh tế và giá trị chiến lược cho quốc gia.
Theo các báo cáo từ Tổ chức Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu lithium dự kiến tăng gấp 40 lần vào năm 2040, dẫn đến áp lực lên chuỗi cung ứng toàn cầu. Do đó, việc tìm kiếm các lựa chọn thay thế bền vững hơn, sử dụng các nguyên tố phong phú như natri, magiê hoặc canxi, trở nên cấp thiết. Trí tuệ nhân tạo (AI) đang nổi lên như một công cụ mạnh mẽ để thúc đẩy quá trình này, bằng cách sàng lọc nhanh chóng hàng triệu cấu trúc vật liệu tiềm năng mà phương pháp thí nghiệm truyền thống không thể đạt được.
