Hài hòa lợi ích khi tăng lương tối thiểu

Theo dự thảo Nghị định quy định mức lương tối thiểu (LTT) đang được Bộ Tư pháp thẩm định, mức LTT dự kiến từ ngày 1-1-2026 sẽ gồm 4 vùng với các mức: vùng I là 5,31 triệu đồng/tháng, vùng II là 4,73 triệu đồng/tháng, vùng III là 4,14 triệu đồng/tháng và vùng IV là 3,7 triệu đồng/tháng. So với mức hiện hành, LTT tăng thêm từ 250.000 - 350.000 đồng/tháng, tương ứng mức tăng 7,2%. Mức điều chỉnh này được Bộ Nội vụ đánh giá là cao hơn khoảng 0,6% so với mức sống tối thiểu của người lao động (NLĐ) đến hết năm 2026.

Với đề xuất của dự thảo Nghị định, đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho rằng mức tăng 7,2% là quá cao so với điều kiện chi trả thực tế của nhiều doanh nghiệp (DN) bởi các DN dệt may Việt Nam chủ yếu là DN nhỏ và vừa (chiếm 93,2% của ngành). Do đó, việc tuân thủ quy định tăng LTT với mức này sẽ áp lực đối với các DN, nhất là đối với các DN khởi nghiệp tại các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, ảnh hưởng đến tạo việc làm mới.

Mặt khác, hiện ngành dệt may dành trên 85% năng lực sản xuất cho xuất khẩu, trong khi môi trường kinh doanh của thế giới liên tục biến động, làm tăng chi phí nhiên liệu, vận chuyển... Vì vậy, Hiệp hội Dệt may Việt Nam đề nghị tăng tối đa 6,5% để vừa cải thiện thu nhập cho những NLĐ giản đơn vừa giúp cho DN giảm bớt gánh nặng tăng chi phí khi tăng LTT và các khoản trích nộp bảo hiểm và kinh phí Công đoàn tăng theo.

Còn theo Hiệp hội DN nhỏ và vừa Việt Nam việc áp dụng mức tăng 7,2% từ ngày 1-1-2026 có thể gây áp lực với một số ngành, nhất là các ngành, DN sử dụng nhiều lao động giản đơn. Do đó, để bảo đảm yếu tố hài hòa lợi ích, sự cân bằng giữa quyền lợi NLĐ và khả năng chi trả của DN, trong đó có các DN siêu nhỏ (chiếm trên 65% ở Việt Nam), hiệp hội đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu thành lập thêm phương án về lộ trình điều chỉnh LTT làm 2 giai đoạn.

Điều chỉnh lương tối thiểu nhằm cải thiện đời sống người lao động, cân đối chi phí cho doanh nghiệp. Ảnh: MAI CHI

Giai đoạn 1 tăng bình quân 4% áp dụng từ ngày 1-1 đến 30-5-2026; giai đoạn 2 tăng bình quân 3,2% áp dụng từ ngày 1-6 đến 31-12-2026. Bên cạnh đó, hiệp hội cũng kiến nghị Chính phủ xem xét gói hỗ trợ tạm thời giãn đóng BHXH hoặc ưu đãi thuế từ ngày 1-6 đến 31-12-2026 cho DN nhỏ và vừa, có biên độ lợi nhuận thấp như: may mặc, chế biến nuôi trồng nông, lâm, thủy sản, thủ công mỹ nghệ...

Là đơn vị soạn thảo, Bộ Nội vụ cho hay phương án điều chỉnh lương nêu trên đã tính toán đến bối cảnh kinh tế, xã hội và mức độ ảnh hưởng đến chi phí sản xuất của DN (dự báo tăng bình quân khoảng 0,5% - 0,6%, trong đó ngành dệt may, da giày tăng khoảng 1,1% - 1,2%). Bên cạnh đó, mức điều chỉnh cũng có sự chia sẻ, kết hợp hài hòa lợi ích các bên với mục tiêu vừa cải thiện đời sống cho NLĐ, vừa bảo đảm duy trì, phục hồi và phát triển sản xuất - kinh doanh của DN.

Khi nghe thông tin về việc có thể được điều chỉnh LTT từ đầu năm 2026, chị Nguyễn Thị Yến Nhị - công nhân may một DN tại KCX Linh Trung 2, TP HCM - rất phấn khởi.

Sau 8 năm làm việc tại công ty, thu nhập bình quân của chị Nhị mỗi tháng chỉ đạt hơn 7 triệu đồng. Với khoản tiền này, chị phải gói ghém lắm mới đủ chi tiêu cho các khoản tiền trọ, học phí của con, điện nước, xăng xe, sinh hoạt… Tháng nào không may con ốm hay nhà có việc, chị phải đi vay mượn vì không có khoản tích lũy. Theo chị Nhị, những năm trước, mỗi khi nhà nước tăng lương, giá phòng trọ, quán cơm, tạp hóa lại đồng loạt tăng theo. Nếu lần này cũng vậy, tiền lương tăng thêm chỉ đủ bù chi phí phát sinh, chứ khó tích lũy được.

Vì vậy, chị mong cùng với việc tăng lương, Chính phủ cần có biện pháp bình ổn giá và hỗ trợ an sinh xã hội, để NLĐ thật sự được hưởng lợi. "Tăng lương là tín hiệu tích cực, nhưng nếu mọi chi phí thiết yếu vẫn tiếp tục leo thang, thì cuộc sống công nhân sẽ mãi trong vòng luẩn quẩn, làm nhiều - tiêu hết, chẳng tích cóp được gì" - chị Nhị bày tỏ.

Tại Công ty TNHH Thái Sơn S.P (phường Thạnh Mỹ Tây, TP HCM), dù vẫn còn nhiều khó khăn nhưng ban giám đốc vẫn đồng tình với đề xuất điều chỉnh tăng 7,2% LTT vùng từ ngày 1-1-2026 cho NLĐ. Hiện cả DN và NLĐ đều đang chờ Nghị định quy định về mức LTT vùng mới được ban hành để triển khai thực hiện.

Bà Châu Thị Ngọc Liên, Chủ tịch Công đoàn công ty, cho biết những năm qua, do ảnh hưởng của nhiều yếu tố, cả DN lẫn NLĐ đều chịu không ít áp lực. Nhưng NLĐ vẫn luôn nỗ lực, gắn bó và làm việc có trách nhiệm. Để đồng hành cùng DN và NLĐ, Công đoàn công ty thường xuyên phát động các phong trào thi đua "Nâng cao năng suất - chất lượng", "Lao động sáng tạo", qua đó khuyến khích nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật giúp DN tiết kiệm chi phí và nâng cao năng suất lao động đáng kể.

Từ những đóng góp của tập thể NLĐ, ban giám đốc và Công đoàn công ty thống nhất tiếp tục chăm lo tốt hơn cho NLĐ. Theo bà Liên, việc điều chỉnh LTT vùng nên được thực hiện định kỳ hằng năm hoặc 1,5 - 2 năm/lần. Trong trường hợp kéo dài chu kỳ điều chỉnh, mức tăng cần được tính toán tương xứng để vừa giảm áp lực thủ tục cho DN, vừa bảo đảm NLĐ được cải thiện thu nhập, ổn định đời sống.