Lô đất vàng hơn 500m2 góc ngã tư Phan Đình Phùng, Đinh Tiên Hoàng ở trung tâm đô thị Pleiku hiện có giá thị trường nhiều chục tỉ đồng - Ảnh: HUỲNH CÔNG ĐÔNG
Qua năm phiên tòa, mỗi cấp tòa tuyên án có những nội dung ngược với phiên tòa trước.
Mới nhất, Viện KSND tối cao lại kháng nghị hủy bản án phúc thẩm, giữ nguyên bản án sơ thẩm.
Theo hồ sơ vụ án, nhà đất 129 Phan Đình Phùng do vợ chồng cụ Trịnh Tô và Trịnh Thị Thuận (nay đều đã chết) tạo lập và sinh sống. Sau năm 1975, gia đình cụ chuyển về Đồng Nai nên nhà đất được Nhà nước quản lý theo diện vắng chủ.
Nhờ người giúp đòi lại nhà vô chủ, hứa bán 70 cây vàng
Năm 2002, cụ Thuận và năm người con ký cam kết ký hợp đồng mua bán nhà với bà Võ Thị Minh Hương, trú phường Pleiku. Trong hợp đồng, gia đình cụ Thuận đồng ý để bà Hương làm thủ tục xin lại nhà đất trên; khi được trả nhà sẽ bán cho bà Hương với giá 70 cây vàng.
Thực hiện thỏa thuận, bà Hương bỏ thời gian, công sức, lập hồ sơ xin lại căn nhà cho cụ Thuận. Năm 2006 cụ Thuận lập giấy ủy quyền cho một người con là ông Trịnh Ngọc Minh Hùng thay mặt liên hệ xin lại nhà đất trên và quyết định mọi việc liên quan.
Từ đó ông Hùng ký thỏa thuận với bà Đỗ Thị Xuân Lan, trú phường Diên Hồng, bán tài sản này cho bà Lan với giá 12 tỉ đồng, ông Hùng nhận 7 tỉ đồng.
Tháng 1-2013, tỉnh Gia Lai có quyết định trả nhà đất trên nhưng gia đình cụ Thuận không bán cho bà Hương, cũng không bán cho bà Lan. Trái lại, cụ Thuận ký hợp đồng đặt cọc với bà Trần Thị Ngọc Bích, trú phường Pleiku, với số tiền 3 tỉ đồng để nhận mua nhà đất trên với tổng giá trị 16 tỉ đồng.
Phát hiện gia đình cụ Thuận không thực hiện đúng cam kết, lúc này bà Lan ủy quyền cho bà Hương khởi kiện ra tòa để đòi lại quyền lợi cho cả hai.
Trong vụ án này, bà Hương trình bày các văn tự chứng minh cụ Thuận đã nhận 15 tỉ đồng tiền bán nhà, gồm cả số tiền góp của bà Lan. Phía bà Bích trình bày các bằng chứng phía cụ Thuận đã nhận 13,61 tỉ đồng.
Tòa sơ thẩm công nhận giao dịch, tòa phúc thẩm tuyên tất cả vô hiệu
Tại phiên tòa sơ thẩm ngày 23-11-2018, TAND tỉnh Gia Lai bác yêu cầu khởi kiện của bà Hương, công nhận giao dịch giữa cụ Thuận và bà Bích. Tòa nhận định các cam kết lập giữa bà Hương và cụ Thuận không có giá trị pháp lý. Còn giao dịch với bà Bích được lập sau khi đã có quyết định trả nhà, đảm bảo pháp luật.
Bản án bị Viện KSND cấp cao tại Đà Nẵng kháng nghị và được TAND cấp cao tại Đà Nẵng đưa ra xử phúc thẩm ngày 25-5-2020.
Viện kiểm sát nhận định thỏa thuận mua bán lập giữa cụ Thuận và các con với bà Hương là tự nguyện, có người làm chứng. Bà Hương đã bỏ nhiều công sức xin lại được nhà nên tòa sơ thẩm xác định bản cam kết không có giá trị để bác yêu cầu khởi kiện là không đúng.
Tòa phúc thẩm nhận định thỏa thuận trên có hiệu lực nhưng chưa chính thức ký hợp đồng mua bán nhà đất nên giao dịch vô hiệu.
Các giao dịch với những người khác cũng vô hiệu do vi phạm thỏa thuận với bà Hương và vi phạm quy định pháp luật (vì tài sản đã bị phong tỏa).
Tòa tuyên bố giao dịch giữa các bên đều vô hiệu nhưng tổng số tiền cụ Thuận đã nhận từ các bên vượt quá nhiều lần giá trị căn nhà nên tuyên giao nhà đất này cho bà Hương. Bà Hương có trách nhiệm thanh toán lại cho những người mua khác theo tỉ lệ số tiền mỗi người đã mua và tổng số tiền cụ Thuận đã nhận.
Bản án có hiệu lực, bà Hương đã thi hành phần nghĩa vụ của mình, nộp số tiền 5,87 tỉ đồng vào tài khoản cơ quan thi hành án. Sau đó bà được UBND TP Pleiku (cũ) cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và chuyển nhượng cho ông Võ Ngọc Toàn, trú phường Pleiku.
Người mua lô đất vàng gửi đơn kêu cứu
Sau khi hoàn thành giao dịch, bản án tiếp tục bị kháng nghị. Ngày 6-1-2021, TAND tối cao xét xử giám đốc thẩm, tuyên hủy cả hai bản án để xử sơ thẩm lại.
Tại phiên sơ thẩm lần hai, tòa tiếp tục chấp nhận yêu cầu của bà Bích. Tuyên hủy giấy chứng nhận đã cấp cho bà Hương và tuyên hợp đồng chuyển nhượng với ông Toàn vô hiệu. Bản án lại bị kháng cáo và được TAND cấp cao tại Đà Nẵng đưa ra xử phúc thẩm lần hai ngày 16-6-2025.
Tòa phúc thẩm giữ quan điểm tuyên các giao dịch vô hiệu. Ông Toàn được xác định là bên thứ ba ngay tình, nên buộc giao nhà đất trên cho ông Toàn quản lý, sử dụng. Đồng thời tuyên hủy quyết định áp dụng biện pháp ngăn chặn chuyển dịch tài sản trên.
Đến đây vụ án tưởng chừng đã ngã ngũ thì ngày 29-9-2025, Viện KSND tối cao ban hành quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, đề nghị tòa án xét xử giám đốc thẩm theo hướng hủy bản án phúc thẩm, giữ nguyên bản án sơ thẩm.
Lúc này ông Toàn có đơn cầu cứu vì cho rằng việc nhận chuyển nhượng nhà đất trên thực hiện đúng quy định pháp luật. Yêu cầu dỡ bỏ biện pháp ngăn chặn suốt năm năm qua vì ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi của ông.
Luật sư Nguyễn Sương, Đoàn luật sư Đà Nẵng, nhận định giao dịch giữa gia đình cụ Thuận và bà Hương phát sinh khi chưa được Nhà nước giao trả nhà đất nên được xem là thỏa thuận hứa bán có điều kiện nhưng các bên không lập thủ tục xác lập giao dịch hợp pháp nên vô hiệu. Do đó nếu bên hứa bán vi phạm thỏa thuận, bà Hương có quyền yêu cầu xử phạt, bồi thường.
Giao dịch giữa gia đình cụ Thuận và bà Lan cũng tương tự, chưa được công nhận là giao dịch có hiệu lực.
Đối với giao dịch giữa gia đình cụ Thuận và bà Bích, nếu được xác lập sau khi tòa án thụ lý yêu cầu khởi kiện của bà Hương và bà Lan thì có thể bị vô hiệu do đất có tranh chấp, không đảm bảo điều kiện được chuyển nhượng.
Riêng giao dịch giữa bà Hương và ông Toàn phát sinh sau khi bản án phúc thẩm có hiệu lực, tuyên bà Hương có quyền sử dụng đất. Đối chiếu quy định pháp luật, giao dịch của ông Toàn có thể được xem là người thứ ba ngay tình, cần được pháp luật bảo vệ.
Chính quyền nói không có cơ sở thu hồi giấy chứng nhận đã cấp
Trong vụ án, đại diện UBND TP Pleiku (cũ) cho hay khi thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận cho bà Hương, cơ quan này không nhận được bất cứ văn bản nào của cơ quan có thẩm quyền về việc hoãn hoặc tạm đình chỉ thi hành bản án.
Gần ba tháng sau khi cấp giấy chứng nhận và bà này đã chuyển nhượng cho ông Toàn, tòa án mới ban hành quyết định kháng nghị giám đốc thẩm. Do đó việc yêu cầu UBND TP Pleiku thu hồi giấy chứng nhận đã cấp cho bà Hương là không có cơ sở thực hiện.
Vụ 11 anh em ruột kiện nhau thừa kế đất: Tòa tuyên bị đơn được sở hữu mảnh đất tranh chấp
