
Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr. đang là tâm điểm chỉ trích - Ảnh: FT
Tháng 8 vừa qua, khi Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) Susan Monarez bước vào văn phòng tại Atlanta, bà không ngờ đó lại là ngày làm việc cuối cùng. Chỉ vài tuần sau khi được Thượng viện phê chuẩn, bà Monarez đã bị Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr. sa thải.
Cuộc thanh trừng khoa học tại CDC
Theo Trung tâm Nghiên cứu và Chính sách về bệnh truyền nhiễm (CIDRAP) thuộc Đại học Minnesota (Mỹ), bà Monarez "mất ghế" vì từ chối "đóng dấu cho những chỉ thị thiếu cơ sở khoa học".
Câu chuyện của bà Monarez phơi bày một thực tế đáng lo: quốc gia từng dẫn đầu thế giới về vắc xin đang tự làm suy yếu chính thành tựu khoa học của mình.
Một em nhỏ được tiêm vắc xin IPV (vắc xin bại liệt bất hoạt) trong chương trình tiêm chủng thường kỳ tại Bangladesh - Ảnh: GAVI
Hậu quả của hoài nghi vắc xin
Những thay đổi chính sách của ông Kennedy đã tạo ra hậu quả thực tế có thể đo đếm được bằng tính mạng con người.
Theo nghiên cứu công bố tháng 8-2022 trên tạp chí Nature, kể từ tháng 5-2021, thời điểm chính quyền Tổng thống Joe Biden tuyên bố vắc xin COVID-19 đã sẵn sàng và miễn phí cho toàn dân, có ít nhất 200.000 người Mỹ chưa tiêm vắc xin đã tử vong.
Trong hai thập niên qua, các chương trình vắc xin toàn cầu do Gavi, WHO và UNICEF dẫn dắt cũng đã đạt nhiều tiến bộ lớn trong việc giảm tử vong vì sởi, bại liệt, ho gà và các bệnh nguy hiểm khác có thể phòng ngừa.
Tại nhiều nước châu Phi, tình hình còn phức tạp hơn khi làn sóng hoài nghi vắc xin từ Mỹ lan sang. Dù thiếu hụt khả năng tiếp cận vẫn là nguyên nhân chính của sự bất bình đẳng, việc từ chối tiêm chủng đã trở thành vấn đề đáng lo ngại.
Tỉ lệ tiêm đầy đủ vắc xin COVID-19 chỉ đạt 8% ở Nigeria, 18% ở Kenya và 24% ở Uganda, theo báo cáo công bố tháng 8-2022 trên tạp chí Nature. CDC châu Phi cũng ghi nhận mức hoài nghi vắc xin cao bất thường trong nhóm người tiếp nhận thông tin qua mạng xã hội.
Các chuyên gia cảnh báo hoạt động chống vắc xin từ Mỹ có nguy cơ "đảo ngược xu hướng toàn cầu" trong nỗ lực giảm tử vong do bệnh có thể phòng ngừa.
Ông Peter Hotez, đồng Giám đốc Trung tâm Phát triển vắc xin Bệnh viện Nhi Texas, nhấn mạnh với Nature: "Hoạt động chống vắc xin hiện gây tổn thất tính mạng con người ở quy mô vượt quá khủng bố toàn cầu hoặc các mối đe dọa đã được công nhận khác".
1.000
Hơn 1.000 nhân viên đương nhiệm và cựu nhân viên của Bộ Y tế và Dịch vụ nhân sinh Mỹ (HHS) đã ký thư kêu gọi Bộ trưởng Kennedy từ chức, cáo buộc ông "đe dọa sức khỏe quốc gia" khi "liên tục lan truyền thông tin sức khỏe không chính xác", theo kênh ABC News.
Cơ hội cho Trung Quốc
Trong khi Mỹ tự làm suy yếu vị thế dẫn đầu về nghiên cứu vắc xin, các quốc gia khác đang nhanh chóng lấp đầy khoảng trống. Trung Quốc đặc biệt tích cực phát triển công nghệ mRNA - lĩnh vực vừa bị ông Kennedy cắt 500 triệu USD tài trợ.
Chuyên gia Jonathan Kagan, Đại học y Harvard và đồng sáng lập Corner Therapeutics, nhận định trên trang BioPharma Dive: "Trung Quốc đang tăng tốc, trong khi Mỹ lại giết chết chính những khoản đầu tư mà họ đã thực hiện".
