02/08/2025 20:04

Tuyển dụng nhiều nhưng thất nghiệp tăng: Do chọn nghề theo 'mốt', ngành 'giàu' mới học?

Khi việc lựa chọn ngành nghề bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập... không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn lãng phí nguồn lực xã hội.

Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, trong quý 2-2025 Giải phóng tư duy chọn nghề trước những định kiến - Ảnh 2. Khối C phải tự cứu mình trước nguy cơ bị hắt hủiĐỌC NGAY

Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề.

Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến.

Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: "muốn gì?", "giỏi gì?", "sống vì giá trị nào?" thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học.

Chẳng hạn như trắc nghiệm Holland giúp xác định nhóm ngành nghề theo sở thích, môi trường làm việc ưa thích, hay trắc nghiệm MBTI giúp nhận biết kiểu tính cách và từ đó lựa chọn môi trường công việc phù hợp.

Hoặc trắc nghiệm Big Five (OCEAN) giúp đánh giá sâu sắc về đặc điểm tâm lý cá nhân, còn trắc nghiệm Enneagram giúp phân tích động lực nội tại, giá trị cá nhân.

Bên cạnh các bài trắc nghiệm, chúng ta cũng cần tham khảo thông tin đa chiều, lắng nghe ý kiến không chỉ từ phụ huynh, giáo viên, mà cả từ chuyên gia tư vấn nghề nghiệp, cựu sinh viên và những người đang làm trong ngành.

Cũng cần tìm hiểu thị trường lao động hiện tại, dự báo tương lai thông qua các báo cáo ngành nghề, hoặc dữ liệu từ các sàn tuyển dụng.

Và nếu được, hãy thử trải nghiệm thực tế bằng cách tham quan doanh nghiệp, tham gia hoạt động trải nghiệm nghề, thực tập ngắn ngày, hoặc các buổi chia sẻ từ người trong ngành.

Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình. Phụ huynh cần đồng hành, lắng nghe, tôn trọng quyết định của con em mình, không áp đặt độc đoán.

Thầy cô và nhà trường, ngoài việc tích hợp giáo dục nghề nghiệp vào các môn học, cần tổ chức đa dạng các hình thức hướng nghiệp như tổ chức tham quan ngành nghề, xây dựng cầu nối diễn đàn cựu học sinh, tọa đàm chuyên gia hướng nghiệp,…

Cần lan tỏa câu chuyện thành công ở mọi lĩnh vực, ở đầy đủ các cấp bậc đào tạo cao đẳng, đại học.

Vượt qua định kiến để học nghề

TTCT - Ba câu chuyện, ba quyết định, rất nhiều nỗ lực, họ sau cùng đều trở thành những người theo đuổi con đường học nghề và thành công trong niềm vui và sự tự tin quý giá.