'Bình dân học vụ - thắp sáng tương lai': Kể chuyện một thời bình dân học vụ sôi nổi
Những ngày đầu của nước Việt Nam độc lập 80 năm trước, giữa bộn bề khó khăn, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ đã nhìn ra đường dài cho dân tộc cần làm ngay: diệt giặc dốt.
Lớp bình dân học vụ ở xã Hậu Mỹ, huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang năm 1951 - Ảnh tư liệu
Bình dân học vụ ra đời, lập chiến tích lớn lao, có công của nhiều con người. Đó là Bộ trưởng Bộ Quốc gia giáo dục Vũ Đình Hòe, giám đốc Nha Bình dân học vụ đầu tiên Nguyễn Công Mỹ và người kế nhiệm sau khi ông Mỹ hy sinh năm 1949 là ông Vương Kiêm Toàn…
Một thời bình dân học vụ đầy sôi nổi, nhiều câu chuyện lịch sử thú vị được kể trong trưng bày chuyên đề "Bình dân học vụ - thắp sáng tương lai" tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9.
Ghi công ông Vũ Đình Hòe, ông Nguyễn Văn Tố
Giới thiệu về trưng bày, Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam gọi cuộc chiến "diệt giặc dốt" của Chính phủ nhân dân lâm thời nước Dân chủ cộng hòa Việt Nam (theo sắc lệnh) lúc bấy giờ chính là một cuộc chiến "diệt trừ kẻ thù vô minh".
Ngay trong những ngày đầu giành được độc lập, với hơn 90% dân số mù chữ, nhiệm vụ cấp bách của cách mạng không chỉ là giữ nước mà còn là khai sáng dân trí.
Bài nói của
Sắc lệnh số 17-SL ngày 8-9-1945 của Chủ tịch Chính phủ Lâm thời Dân chủ Cộng hoà Việt Nam về việc đặt ra Bình dân học vụ trong toàn cõi Việt Nam - Ảnh tư liệu
Còn ông Nguyễn Công Mỹ, Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam nhận định dưới sự dẫn dắt của ông, phong trào lan rộng khắp cả nước, góp phần xóa mù chữ cho hàng triệu người. Chỉ sau một năm triển khai (1945-1946), chiến dịch diệt giặc dốt đã thu hút hơn 2,5 triệu học viên với gần 100.000 giáo viên tham gia.
Trên đường công tác năm 1949, máy bay Pháp bắn phá, ông Mỹ hy sinh. Sự nghiệp và tinh thần của ông trở thành biểu tượng cho ý chí diệt giặc dốt trong thời kỳ đầu dựng nước.
Nối bước ông Mỹ, ông Vương Kiêm Toàn đã kế tục xứng đáng. Theo sắc lệnh số 10/SL ngày 8-3-1949 do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký, giới thiệu tại trưng bày, ông Toàn chính thức được bổ nhiệm là giám đốc Nha Bình dân học vụ thay ông Mỹ.
Trước đó, ông Toàn từng giữ chức trưởng phòng giáo khoa, tham gia biên soạn và tổ chức in ấn nhiều sách phục vụ phong trào: Vần quốc ngữ, Phương pháp dạy vần quốc ngữ, sách Tập đọc lớp sơ cấp bình dân.
Trong thời gian ông Toàn lãnh đạo Nha Bình dân học vụ, ngày 24-1-1951 Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen, thông báo về việc Chính phủ trao tặng Huân chương Kháng chiến cho Nha Bình dân học vụ mà Bác Hồ viết "đó là một khen thưởng rất xứng đáng".
Năm 1983, để ghi nhận những đóng góp bền bỉ cho sự nghiệp giáo dục và diệt giặc dốt, UNESCO đã trao bằng khen danh dự cho ông Toàn.
Trưng bày còn mang đến nhiều hình ảnh về lớp bình dân học vụ, những bức tranh cổ động diệt giặc dốt rất thú vị và nhiều tư liệu, hiện vật quý. Trưng bày kéo dài đến tháng 12-2025.
Thủ tướng phát động phong trào 'bình dân học vụ số'