Ngày học 7 tiết: Từ kỳ vọng đến áp lực

Học sinh Trường THPT Nguyễn Hiền, phường Bình Thới, TP.HCM trong ngày khai giảng năm học mới - Ảnh: NHƯ HÙNG

Năm ngoái ngoài lịch học sáng chính khóa, con chỉ học một buổi cho vài môn phụ được xếp ở một buổi chéo. Do đó con có nhiều thời gian nghỉ ngơi và học các môn năng khiếu yêu thích. Năm nay lịch học bị chia nhỏ có buổi chỉ hai tiết, buổi khác ba tiết.

Hệ quả là cháu khó có thể đăng ký các môn năng khiếu ngoài nhà trường dù các môn chỉ cần học một giờ/buổi.

Việc đưa đón cũng thành bài toán khó. Nếu tôi đưa con đi sớm để kịp giờ làm, cháu phải đứng ngoài cổng vì trường không cho phép vào trước giờ học quá sớm, gây ảnh hưởng các lớp đang học chính khóa. Nếu chờ đến sát giờ, tôi chắc chắn đi làm muộn.

Một người hàng xóm còn vất vả hơn, sáng thứ bảy nào con chị cũng phải dậy từ 6h chỉ để học đúng một tiết duy nhất.

Quy định và thực tế vênh nhau

Ngày 5-8, Bộ GD-ĐT ban hành hướng dẫn triển khai dạy học hai buổi/ngày từ năm học 2025-2026.

Theo đó, bậc THCS và THPT học tối đa 11 buổi/tuần, mỗi ngày không quá bảy tiết, mỗi tiết 45 phút. Ở bậc tiểu học, số buổi học tối thiểu là chín, mỗi tiết 35 phút.

Chủ trương được kỳ vọng sẽ giảm áp lực, tạo thêm không gian cho các hoạt động bổ trợ và phát triển toàn diện.

Tuy nhiên khi đi vào thực tế, nhiều trường, đặc biệt là các trường công lập ở đô thị, không đủ điều kiện cơ sở vật chất vì số lượng học sinh đông nên rơi vào cảnh chắp vá thời khóa biểu. Để đảm bảo đủ số tiết chính khóa và bổ trợ, một số trường phải "dồn" lịch sang sáng thứ Bảy.

Có phụ huynh chia sẻ con đi học sáng cuối tuần chỉ vỏn vẹn một đến ba tiết, buổi học thưa thớt mà lại phá hỏng sinh hoạt gia đình. Ở Hà Nội, không ít trường phải xếp tiết vào thứ Bảy vì nếu chỉ học từ thứ Hai đến thứ Sáu thì không đủ số tiết theo quy định.

Việc học rải rác hai buổi/ngày cũng gây khó cho phụ huynh. Nhiều trường ở đô thị cho học sinh tan lớp buổi chiều từ 15h-15h30, trong khi giờ làm việc của cha mẹ kết thúc muộn hơn.

Nếu không thuê dịch vụ đưa đón hoặc xe công nghệ, nhiều phụ huynh buộc phải xin về sớm. Với công nhân ở các khu công nghiệp, sự lệch nhịp giữa ca làm và giờ học của con gây thiệt hại trực tiếp, có người phải nghỉ việc để lo cho con nhỏ.

Đó là chưa kể nhà có hai con học ở hai cấp khác nhau như bạn tôi chia sẻ, đứa cấp II thì bắt đầu từ 6h45 và 10h30 phải đón, chiều 14h vào học và 16h tan, còn bạn tiểu học bán trú thì bắt đầu từ 7h30 và 17h tan học.

Áp lực học tập không giảm

Điều đáng nói là việc thay đổi số tiết không đi kèm với điều chỉnh chương trình học. Khung kiến thức của bậc THCS và THPT vẫn giữ nguyên, các kỳ thi chuyển cấp, thi tốt nghiệp và thi đại học vẫn nặng nề như trước.

Do thời gian chính khóa bị chia nhỏ, học sinh khó có các buổi ôn tập liền mạch. Trong khi đó quy định hiện hành chỉ cho phép dạy thêm ở ba trường hợp là phụ đạo học sinh yếu, bồi dưỡng học sinh giỏi và ôn thi cuối cấp.

Điều này đồng nghĩa học sinh khối 6, 7, 8 gần như không có cơ hội ôn tập chính thống, giáo viên cũng không có cơ chế để dạy thêm có thù lao.

Hệ quả là nhu cầu học thêm vẫn tồn tại nhưng chuyển dịch sang các trung tâm tư nhân hoặc nhóm học tự phát, nơi chất lượng và an toàn khó kiểm soát.

Khoảng cách giữa thành thị và nông thôn cũng vì thế mà nới rộng, các trường ở TP có cơ sở vật chất tốt có thể tổ chức câu lạc bộ, ngoại khóa, bán trú, còn học sinh nông thôn chỉ học chính khóa rồi về nhà. Một chủ trương chung nhưng lại tạo ra hai thực tế khác biệt.

Kinh nghiệm quốc tế

Theo OECD Education at a Glance 2023-2025, học sinh trung học cơ sở ở các nước thành viên học trung bình 909-916 giờ/năm, tức khoảng 24 giờ/tuần, tương đương 4,7-4,8 giờ mỗi ngày (năm ngày/tuần). Con số này thấp hơn nhiều so với Việt Nam, nơi học sinh thường học 6-7 tiết/ngày, chưa kể học thêm.

Quan trọng hơn, thời khóa biểu ở các nước thuộc OECD được tổ chức liền mạch trong ngày, kết hợp ngoại khóa ngay tại trường. Ở Phần Lan, học sinh học từ 8h đến 14h, sau đó tham gia câu lạc bộ.

Đan Mạch áp dụng mô hình "trường học cả ngày", có bữa trưa và hoạt động kỹ năng trong trường. Na Uy cũng phổ biến bán trú, học sinh ở lại trường đến khi phụ huynh tan sở. Nhờ vậy phụ huynh không phải đưa đón nhiều lần, học sinh có sự cân bằng giữa học tập và nghỉ ngơi.

Trái lại ở Việt Nam, quy định "không quá bảy tiết/ngày" nhưng thiếu mô hình bán trú khiến lịch học rời rạc, biến "giảm tải" thành gánh nặng đưa đón.

OECD cũng nhấn mạnh rằng thời gian trên lớp chỉ là một phần của quá trình phát triển. Học sinh cần khoảng trống để tự học, sáng tạo, trải nghiệm xã hội.

Nhưng ở Việt Nam, quy định "một ngày không quá bảy tiết" lại thiếu đi cơ chế bán trú đồng bộ. Lịch học trở nên rời rạc, học sinh học không đủ liền mạch mà nghỉ ngơi cũng chẳng trọn vẹn.

Không thể vượt 7 tiết/ngày, nhiều trường ở TP.HCM phải ngưng dạy ngoại ngữ 2

Năm học 2025-2026, nhiều trường học ở TP.HCM ngưng dạy ngoại ngữ 2 khi Bộ GD-ĐT quy định việc dạy học hai buổi/ngày không quá bảy tiết/ngày. Có ý kiến cho rằng việc này giảm tải cho học sinh nhưng cũng có quan điểm bày tỏ sự nuối tiếc.