17/09/2025 16:30

Khoảng trống pháp lý giữa 'văn bản trả lời' và 'quyết định'

Trường hợp không đủ căn cứ hoãn chấp hành án phạt tù thì tòa án không ra quyết định hoãn và có văn bản trả lời trong đó nêu rõ lý do. Loại văn bản này có thể bị khiếu nại hay không?

Đây là vấn đề pháp lý nảy sinh từ vụ việc cụ thể là "Chồng nhận án tù vì 'làm chuyện ấy' khi vợ chưa đủ 16 tuổi" xảy ra tại phường Ninh Hòa (tỉnh Khoảng trống pháp lý giữa 'văn bản trả lời' và 'quyết định' - Ảnh 2. Vụ chồng nhận án tù vì 'làm chuyện ấy' khi vợ dưới 16 tuổi: Nên cho bị cáo hoãn chấp hành án phạt tù

Ngày 28-8-2025, người chấp hành án có đơn xin hoãn chấp hành án phạt tù, kèm theo đơn là tài liệu xác nhận hoàn cảnh khó khăn, lao động duy nhất nuôi vợ và hai con nhỏ từ 1 đến 4 tuổi (theo điểm c khoản 1 Điều 67 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017), các đơn có xác nhận của chính quyền địa phương.

Tuy nhiên, sau khi xem xét, ngày 12-9-2025, Chánh án TAND Khu vực 4 - Khánh Hòa ban hành Thông báo số 01/2025/TB-THA với nội dung "Không chấp nhận việc xin hoãn chấp hành hình phạt tù". Thông báo này đồng thời yêu cầu Cơ quan thi hành án hình sự Công an tỉnh Khánh Hòa tổ chức thi hành án báo cáo kết quả cho tòa án biết.

Mặc dù Chánh án TAND Khu vực 4 - Khánh Hòa không giải thích người phải chấp hành án được quyền khiếu nại thông báo này, nhưng ngay sau khi nhận thông báo, người bị kết án đã gửi đơn khiếu nại đến Chánh án TAND tỉnh Khánh Hòa.

Cùng ngày 16-9, Viện KSND Khu vực 4 - Khánh Hòa và TAND tỉnh Khánh Hòa đã nhận đơn khiếu nại thông báo này.

Vấn đề được đặt ra là: Thông báo không chấp nhận đơn xin hoãn chấp hành án phạt tù có thuộc đối tượng khiếu nại hay không?

Quyền khiếu nại của công dân được quy định tại Điều 30 Hiến pháp 2013. Luật Thi hành án hình sự 2019 cũng quy định: Bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo hành vi, quyết định trái pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền trong thi hành án hình sự.

Cũng theo Luật Thi hành án hình sự, trong thời hạn 7 ngày kể từ ngày nhận được đơn hoặc văn bản đề nghị hoãn chấp hành án phạt tù, chánh án tòa án đã ra quyết định thi hành án phải xem xét, quyết định.

Trường hợp không đồng ý hoãn chấp hành án phạt tù thì chánh án tòa án phải có văn bản trả lời người có đơn đề nghị hoặc cơ quan có văn bản đề nghị và thông báo cho viện kiểm sát cùng cấp, trong đó nêu rõ lý do không chấp nhận.

Văn bản này có thể bị khiếu nại hoặc kiến nghị theo quy định của Luật Thi hành án hình sự và phải được gửi theo quy định tại khoản 2 Điều 24 của Luật Thi hành án hình sự.

Như vậy, có thể khẳng định: Người chấp hành án có quyền khiếu nại thông báo từ chối đơn xin hoãn chấp hành án phạt tù, bởi thông báo này thực chất là quyết định trong thi hành án hình sự, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người bị kết án (bị buộc đi chấp hành án phạt tù ngay, không được hoãn).

Do đó, người chấp hành án có quyền khiếu nại thông báo của Chánh án TAND Khu vực 4 - Khánh Hòa, thẩm quyền giải quyết thuộc chánh án TAND cấp trên trực tiếp là Chánh án TAND tỉnh Khánh Hòa. Trong thời gian giải quyết khiếu nại lần đầu, cơ quan thi hành án hình sự ngừng việc áp giải thi hành án nhằm bảo đảm tính nhân đạo, tránh gây hậu quả pháp lý không thể khắc phục.

Từ vụ việc cụ thể nêu trên cho thấy khoảng trống pháp lý khi chỉ quy định "văn bản trả lời" thay vì "quyết định" dẫn đến cách hiểu khác nhau trong thực tiễn.

Để bảo đảm quyền con người và nguyên tắc Nhà nước pháp quyền, cần sớm hoàn thiện luật, thống nhất áp dụng tránh để quyền khiếu nại của công dân bị hạn chế bởi cách diễn giải cứng nhắc.

Thiết nghĩ trong tương lai gần, Luật Thi hành án hình sự cần sửa đổi, quy định rõ trường hợp không chấp nhận đơn xin hoãn thì chánh án tòa án có thẩm quyền phải ban hành quyết định không chấp nhận đơn xin hoãn (thay vì thông báo) để bảo đảm quyền khiếu nại và hiệu lực thi hành.

Vụ án hy hữu: Chồng nhận án tù vì 'làm chuyện ấy' khi vợ dưới 16 tuổi

2 bạn trẻ yêu nhau và "làm chuyện ấy" khi cô gái mới 15 tuổi. Sau đó hai người sống với nhau như vợ chồng, có với nhau 2 con gái nhỏ trước khi lập đăng ký kết hôn. Mới đây tòa tuyên người chồng 3 năm tù về tội giao cấu với người dưới 16 tuổi.