Trường học quyết sửa ngọng, khắc phục phát âm nhầm lẫn L và N
Sở Giáo dục và Đào tạo Hưng Yên đề nghị các cơ sở giáo dục đưa nội dung khắc phục lỗi L, N trở thành nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2025 - 2026 và các năm tiếp theo.
Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Hưng Yên vừa ban hành văn bản tổ chức phát động phong trào khắc phục tình trạng phát âm nhầm lẫn hai phụ âm đầu L và N cho cán bộ, giáo viên và tình trạng phát âm, viết sai chính tả giữa hai phụ âm này đối với học sinh trong các cơ sở giáo dục.
Sở GD-ĐT Hưng Yên đề nghị các cơ sở giáo dục đưa nội dung khắc phục lỗi L, N trở thành nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2025 - 2026 và các năm tiếp theo.
Câu luyện "lúa nếp là lúa nếp làng..."
Đồng thời các đơn vị cần tăng cường công tác tuyên truyền, khuyến khích cán bộ, giáo viên và học sinh tự rèn luyện, góp phần xây dựng môi trường giao tiếp chuẩn mực tiếng Việt trong nhà trường và ngoài xã hội.
Việc xây dựng kế hoạch tổ chức phát động phong trào cần phù hợp với điều kiện thực tiễn. Trong đó Sở GD-ĐT tỉnh Hưng Yên yêu cầu việc này được tổ chức thông qua các buổi sinh hoạt tập thể, chào cờ đầu tuần, triển khai từ tháng 9 và hoàn thành trước ngày 15-10.
Sau phát động, trường chủ động tổ chức các hoạt động rèn luyện phù hợp, không làm ảnh hưởng đến thời gian học chính khóa.
Cuốn sổ tay hướng dẫn tự sửa lỗi phát âm hai phụ âm đầu L, N của Hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Hải Phòng biên soạn - Ảnh: TRẦN HỮU ĐỘ
Trao đổi với Tuổi Trẻ, PGS.TS Bùi Hoài Sơn (thành viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội) nêu rõ, tại nhiều vùng nông thôn và cả đô thị Việt Nam, hiện tượng ngọng L - N khá phổ biến.
Đây không chỉ là một vấn đề ngôn ngữ, mà còn ảnh hưởng đến sự tự tin trong giao tiếp, thậm chí hạn chế cơ hội học tập và nghề nghiệp của người trẻ.
Vì vậy, việc tìm giải pháp chữa ngọng cần được nhìn nhận nghiêm túc như một phần của xây dựng văn hóa giao tiếp chuẩn mực.
Từ thực tế, ông Sơn đề xuất 5 giải pháp cần thực hiện để chữa ngọng L - N.
- Thứ nhất, cần bắt đầu từ giáo dục mầm non và tiểu học. Trẻ em giai đoạn đầu đời có khả năng bắt chước âm thanh rất nhanh, nên việc giáo viên rèn phát âm chuẩn cho các em là cực kỳ quan trọng.
Nếu ngay từ lớp mẫu giáo, trẻ được hướng dẫn phân biệt L - N bằng hình ảnh, trò chơi và các bài tập luyện khẩu hình đơn giản thì tỉ lệ ngọng sau này sẽ giảm đi đáng kể.
- Thứ hai, vai trò của gia đình không thể thiếu. Phụ huynh ở nhiều vùng có thói quen phát âm ngọng, nên trẻ nghe và lặp lại. Muốn khắc phục, cha mẹ phải là tấm gương rèn luyện, chủ động sửa ngọng cho chính mình, đồng thời tạo môi trường giao tiếp chuẩn trong gia đình.
- Thứ ba, cần sự hỗ trợ từ truyền thông và công nghệ. Các chương trình phát thanh, truyền hình, mạng xã hội có thể mở chuyên mục dạy phát âm, sử dụng những video ngắn, sinh động, dễ tiếp cận. Ứng dụng di động hoặc AI có thể giúp người học tự ghi âm, so sánh với giọng chuẩn, qua đó tạo động lực tự sửa.
- Thứ tư, phải coi đây là một nhiệm vụ văn hóa. Chữa ngọng không chỉ để "nói cho hay", mà còn để giữ gìn sự trong sáng và thống nhất của tiếng Việt - một biểu tượng tinh thần của dân tộc.
Các phong trào xây dựng "Người Hà Nội thanh lịch, văn minh", "Người Việt Nam văn hóa trong giao tiếp" hoàn toàn có thể lồng ghép nội dung này, biến việc rèn phát âm chuẩn thành thói quen cộng đồng.
- Cuối cùng, cần sự kiên trì. Chữa ngọng L - N không khó, nhưng đòi hỏi người nói phải ý thức, tập luyện hằng ngày. Khi mỗi cá nhân coi việc phát âm đúng là thể hiện sự tôn trọng người nghe và cũng là niềm tự hào về tiếng mẹ đẻ, thì từ đó, hiện tượng ngọng sẽ dần lùi xa để tiếng Việt ngày càng chuẩn mực, đẹp đẽ và giàu sức sống.
* GS.TS Đỗ Việt Hùng (giảng viên cao cấp của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội):
Quyết tâm rất đáng hoan nghênh
Việc Hưng Yên quyết tâm sửa ngọng L - N cho học sinh trong tỉnh là một quyết tâm rất đáng hoan nghênh. Đó là việc phải làm để đảm bảo sự trong sáng của tiếng Việt. Việt Nam có nhiều vùng nói tiếng địa phương, nhưng những phát âm sai lệch này không ảnh hưởng đến việc tri nhận âm vị (có chức năng phân biệt nghĩa) nên không sao. Còn ngọng N - L thì làm cho nghĩa khác đi, diễn đạt không chính xác, làm ảnh hưởng tới giao tiếp, thì rất cần phải sửa.
Tất nhiên việc sửa này sẽ không dễ dàng, phải mất nhiều năm, thậm chí là vài thế hệ. Nhưng cần quyết tâm và kiên trì của tất cả người dân và hệ thống giáo dục địa phương trong nhiều năm.
Người lớn như bố mẹ, thầy cô phải có ý thức làm gương, phải kiên nhẫn sửa sai cho mình rồi hướng dẫn các con, các trò cùng sửa. Học sinh khi được sửa từ địa phương, lớn lên, đi học, đi làm, thoát ly khỏi quê nhà, sẽ tiếp tục học, sửa. Cứ kiên trì như thế qua năm tháng, dần dần sẽ thu được kết quả.
'Nói ngọng ảnh hưởng tới uy tín cả nền giáo dục'