01/01/2026 00:01

Cú 'dọa' khách hàng cuối năm của Zalo có vi phạm Luật Cạnh tranh?

Người dùng Zalo đang tìm cách bảo mật thông tin, tự bảo vệ mình, tìm phương tiện khác thay thế… Có doanh nghiệp nào 'dọa' khách hàng vào thời điểm sắp bước sang năm mới như Zalo không?

Năm 2020 tôi về Việt Nam sau khi kết thúc chương trình học tập ở nước ngoài, chưa có tài khoản Lỡ cung cấp thông tin cá nhân cho mạng xã hội và sàn thương mại điện tử, giờ phải làm sao?

Khi Facebook vướng lùm xùm về khai thác thông tin người dùng, dù không có án phạt nào ở Việt Nam nhưng người dùng Việt Nam cũng bớt mặn mà. Hay nói cách khác, Zalo một ngày một mạnh lên.

Nguyên lý quan trọng của mô hình kinh doanh nền tảng (platform) là tạo dựng mạng lưới người dùng hùng mạnh.

Như các ứng dụng khác, Zalo gia tăng số lượng người dùng (users) qua chính sách tài khoản miễn phí. Hiệu ứng mạng lưới gián tiếp (indirect network effects) ở thời điểm chín muồi đã kích hoạt, kết nối giữa những users mà nếu không có Zalo họ sẽ không thể thực hiện được, thậm chí trở thành kẻ lạc loài, bị bỏ lại.

Và khi mạnh hơn, Zalo tối đa hóa doanh thu và lợi nhuận ở mức cao nhất có thể. Zalo thực hiện chính sách thu phí.

Trước ít nhiều phản ứng, Zalo thực hiện thu phí đối với người dùng… có nhu cầu và gần như bảo toàn, thậm chí tiếp tục gia tăng số lượng tài khoản nhờ kiểm soát chi phí chuyển đổi (switching cost). Zalo thành công! Con số khoảng 80 triệu tài khoản hiện nay cho thấy điều đó.

Không dễ để doanh nghiệp nào từ bỏ mục tiêu phát triển và lớn mạnh, dù đã rất lớn mạnh. Trước là để vượt qua chính mình, sau là để giảm thiểu rủi ro bị đối thủ vượt mặt. Không những phản đối mà nền kinh tế nào cũng mong cầu có được nhiều doanh nghiệp và doanh nhân như vậy.

Nhưng xã hội và nhà làm luật sẽ không chấp nhận doanh nghiệp lợi dụng mình là kẻ mạnh để gây ảnh hưởng lên người tiêu dùng và thị trường.

Hành vi của doanh nghiệp trong những trường hợp này đôi khi nằm ngoài mong cầu của doanh nghiệp mà đòi hỏi mức độ tiệm cận với lẽ phải và sự hài hòa lợi ích. Luật Cạnh tranh (hay còn gọi là luật chống độc quyền) hiện diện là nhằm bảo đảm sự cân bằng đó.

Có vẻ, thông báo yêu cầu người dùng chấp nhận các điều kiện và "dọa" xóa tài khoản nếu người dùng từ chối yêu cầu mới đang diễn ra theo chiều hướng như vậy.

Có khá nhiều thông tin làm cơ sở để trả lời câu hỏi liệu rằng Zalo có phải là doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường hay không. Một khi được xác định là có sức mạnh thị trường, Zalo có thể bị cáo buộc vi phạm hai nội dung được quy định tại điều 27 Luật Cạnh tranh 2018.

Một là áp đặt điều kiện trong ký kết hợp đồng. Hai là buộc chấp nhận các nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp đồng.

Đương nhiên, để đủ cơ sở đưa ra nhận định và kết luận cho vi phạm đó, cần phải xác định và phân tích cả nội dung của yêu cầu mà Zalo đã đưa ra.

Trước hết, dù không bị tầm soát với hành vi lạm dụng vị trí độc quyền, tuyên bố "xóa" tài khoản nếu người dùng không chấp nhận cả gói yêu cầu và điều kiện đã cho thấy việc "áp đặt" hay "ép" của Zalo với khách hàng.

Vụ việc này còn cho thấy các vấn đề pháp lý khác, đặc biệt là quyền riêng tư và bảo vệ thông tin cá nhân người dùng. Hay nói cách khác, chính sách bảo mật và khả năng thương mại hóa dữ liệu vẫn cần một cơ chế thực thi hiệu quả và thấu đáo, để có thể cân bằng lợi ích của các bên trong không gian số.

Zalo với lực lượng nhân sự kinh doanh và pháp lý hùng hậu hẳn đã nghiên cứu kỹ, và có thể họ có lý lẽ riêng để thực hiện chính sách này một cách thần tốc.

Cũng có thể, đây là phép thử của Zalo với phản ứng của các cơ quan kiểm soát ở Việt Nam. Thông báo của Ủy ban Cạnh tranh quốc gia yêu cầu VNG đến làm việc và cung cấp thông tin đã trả lời về mức độ kích hoạt của phép thử này.

Mọi thứ cần chờ tiếp các nhận định và quyết định cuối cùng của cơ quan quản lý khi đã có đầy đủ thông tin.

Zalo buộc 'đồng ý tất cả' điều khoản, chẳng khác đẩy 'lưỡi dao' về phía người dùng

Dù là sản phẩm của một doanh nghiệp trong nước, nhưng cách hành xử ép buộc người dùng phải ‘đồng ý tất cả’ điều khoản nếu muốn tiếp tục sử dụng Zalo đã khiến đông đảo bạn đọc bức xúc.