Mùa tuyển sinh đại học năm nay xuất hiện nghịch lý: mặc dù đề thi tốt nghiệp THPT được đánh giá là khó nhưng điểm chuẩn nhiều ngành 'hot' ở các trường tốp đầu lại tăng vọt, thậm chí phá kỷ lục.
Mục lục
Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT tại điểm thi Trường THCS Phạm Văn Chiêu - Ảnh: HỒ NHƯỠNG
Phải chăng chúng ta đang chứng kiến một sự mâu thuẫn trong chính hệ thống giáo dục, hay đây là dấu hiệu của một cuộc cạnh tranh gay gắt chưa từng có?
Tại sao điểm chuẩn cao?
Thoạt nghe, "đề khó, điểm cao" quả là một nghịch lý. Theo lẽ thường, đề càng khó thì điểm số trung bình càng giảm, kéo theo Tuyển sinh đại học 2025: Vì sao điểm chuẩn tăng kỷ lục?Điểm chuẩn đại học 'lạm phát', gần 10 điểm mỗi môn vẫn rớt, chuyện gì xảy ra?
Vì vậy, điểm chuẩn tăng là hệ quả tất yếu của cơ chế sàng lọc khốc liệt ở những ngành hot, trường tốp đầu, nơi cơ hội việc làm cao hoặc chỉ tiêu tuyển sinh hạn chế, chứ không hẳn do đề dễ hay khó.
Bức tranh tuyển sinh hiện nay còn phức tạp bởi sự tồn tại song song của nhiều phương thức: xét học bạ, kỳ thi đánh giá năng lực, hay kết hợp chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế. Mỗi cách lại có công thức riêng.
Chứng chỉ IELTS, chẳng hạn, chỉ được Bộ GD-ĐT quy đổi sang điểm môn ngoại ngữ trong kỳ thi tốt nghiệp (thang 10). Khi xét tuyển đại học, điểm này cùng hai môn khác cộng lại thành tổng tối đa 30.
Có trường tính IELTS 6.5 thành 10 điểm ngoại ngữ và cộng vào tổ hợp để ra tổng 25, nhưng trường khác với cách tính hoặc cộng ưu tiên lại thành 27 - 28. Sự chênh lệch ấy khiến một thí sinh có kết quả cao vẫn trượt, trong khi người khác nhờ chọn phương thức phù hợp, được cộng ưu tiên, lại trúng tuyển.
Điều này đặt ra câu hỏi về công bằng. Trên lý thuyết, các trường đều công khai đề án tuyển sinh, công thức tính điểm. Nhưng thực tế, sự đa dạng và phức tạp ấy khiến quá trình trở thành một "ma trận" mà chỉ những ai nắm rõ luật chơi mới có lợi thế. Học sinh ở thành thị, có điều kiện tiếp cận thông tin, dễ dàng tối ưu lựa chọn.
Ngược lại, học sinh vùng sâu, vùng xa thiếu thông tin, dễ rơi vào thế bất lợi. Hệ quả là tuyển sinh không còn đơn giản là "ai giỏi hơn thì đỗ", mà đôi khi lại là "may hơn khôn".
Đáng lo ngại
Thi cử chỉ nên là một phần nhỏ trong học tập
Từ góc nhìn xã hội, hiện tượng này làm dấy lên lo ngại: chúng ta có đang tạo ra một nền giáo dục thiên về đào tạo "những con người thi" thay vì con người toàn diện?
Áp lực chạy theo điểm số, nguyện vọng, ưu tiên, khiến học sinh và phụ huynh hoang mang, mệt mỏi, thậm chí mất niềm tin. Nếu không điều chỉnh, tình trạng này dễ dẫn đến méo mó mục tiêu giáo dục: thay vì nuôi dưỡng đam mê, sáng tạo, người học buộc phải toan tính chiến lược thi cử.
Giải pháp đặt ra là gì? Trước hết, Bộ GD-ĐT cần đưa ra khung quy đổi thống nhất ở tầm quốc gia để hạn chế tình trạng mỗi trường một kiểu. Các trường phải minh bạch, đơn giản hóa công thức xét tuyển để thí sinh dễ nắm bắt.
Đồng thời, hệ thống tư vấn hướng nghiệp cần được mở rộng, đặc biệt cho học sinh ở khu vực khó khăn.
Quan trọng hơn, xã hội và gia đình nên thay đổi quan niệm: không phải chỉ có ngành hot mới là con đường thành công, mà cần khuyến khích học sinh theo đuổi năng lực và sở thích của mình.
Hướng tới công bằng trong tuyển sinh
Nghịch lý "đề khó, điểm cao" phản ánh sự cạnh tranh ngày càng tập trung ở nhóm thí sinh xuất sắc của các ngành hot, trường tốp đầu, cùng với sự rối rắm trong phương thức xét tuyển. Nhưng nhìn rộng ra, vào đại học hiện nay trượt là rất khó vì quy mô chỉ tiêu lớn, do đó khốc liệt cạnh tranh chỉ đúng ở một số ngành và trường đặc thù.
Để giải quyết tận gốc, không thể chỉ điều chỉnh từng kỳ thi, mà cần cải cách toàn diện: chuẩn hóa quy đổi, minh bạch thông tin, đa dạng hóa đánh giá và định hướng lại mục tiêu giáo dục. Chỉ như vậy, chúng ta mới có thể xây dựng một nền tuyển sinh công bằng, hiệu quả và nhân văn hơn.
Điểm thi giảm, điểm chuẩn vẫn tăng, chuyên gia nói gì?
Đến nay, hầu hết trường đại học trong cả nước đã công bố điểm chuẩn. Nhận định ban đầu cho thấy dù điểm thi tốt nghiệp THPT năm nay thấp, điểm chuẩn nhiều trường vẫn tăng.
Cao Đức Anh tốt nghiệp thủ khoa toàn khóa 2021-2025 với điểm tổng kết 3.9/4.0, mức điểm cao nhất trong lịch sử hơn 40 năm của Trường đại học Luật TP.HCM.
Thí sinh xét tổ hợp D66 vào Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết điểm xét cao hơn điểm chuẩn nhưng vẫn trượt vì trường nhầm môn trong tổ hợp xét tuyển.
Trong tổng số hơn 4.200 thí sinh trúng tuyển vào Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, có tới 192 thí sinh đạt điểm 30; 851 thí sinh đạt từ 28 - 29 điểm, và 1.239 thí sinh đạt điểm từ 27 - 28.
Sau khi Bộ GD-ĐT công bố phổ điểm các môn thi tốt nghiệp THPT 2025, nhiều trường ĐH dự báo điểm chuẩn năm nay sẽ giảm so với năm trước. Thế nhưng thực tế ngược lại.
Trong những ngày cả nước chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, khi nhiều nữ chiến sĩ quân y Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 vinh dự tham gia đội hình diễu binh, diễu hành, thì ở một “mặt trận” khác, những đồng nghiệp của họ vẫn miệt mài cứu người.
VietABank phát hành hơn 276 triệu cổ phiếu thưởng, nâng vốn điều lệ lên 8.163,6 tỷ đồng, bước đầu thực hiện kế hoạch tăng vốn lên 11.582 tỷ trong năm 2025.
Điểm thi giảm, điểm chuẩn vẫn tăng, chuyên gia nói gì?
