Mùa tuyển sinh đại học năm nay xuất hiện nghịch lý: mặc dù đề thi tốt nghiệp THPT được đánh giá là khó nhưng điểm chuẩn nhiều ngành 'hot' ở các trường tốp đầu lại tăng vọt, thậm chí phá kỷ lục.
Mục lục
Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT tại điểm thi Trường THCS Phạm Văn Chiêu - Ảnh: HỒ NHƯỠNG
Phải chăng chúng ta đang chứng kiến một sự mâu thuẫn trong chính hệ thống giáo dục, hay đây là dấu hiệu của một cuộc cạnh tranh gay gắt chưa từng có?
Tại sao điểm chuẩn cao?
Thoạt nghe, "đề khó, điểm cao" quả là một nghịch lý. Theo lẽ thường, đề càng khó thì điểm số trung bình càng giảm, kéo theo Tuyển sinh đại học 2025: Vì sao điểm chuẩn tăng kỷ lục?Điểm chuẩn đại học 'lạm phát', gần 10 điểm mỗi môn vẫn rớt, chuyện gì xảy ra?
Vì vậy, điểm chuẩn tăng là hệ quả tất yếu của cơ chế sàng lọc khốc liệt ở những ngành hot, trường tốp đầu, nơi cơ hội việc làm cao hoặc chỉ tiêu tuyển sinh hạn chế, chứ không hẳn do đề dễ hay khó.
Bức tranh tuyển sinh hiện nay còn phức tạp bởi sự tồn tại song song của nhiều phương thức: xét học bạ, kỳ thi đánh giá năng lực, hay kết hợp chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế. Mỗi cách lại có công thức riêng.
Chứng chỉ IELTS, chẳng hạn, chỉ được Bộ GD-ĐT quy đổi sang điểm môn ngoại ngữ trong kỳ thi tốt nghiệp (thang 10). Khi xét tuyển đại học, điểm này cùng hai môn khác cộng lại thành tổng tối đa 30.
Có trường tính IELTS 6.5 thành 10 điểm ngoại ngữ và cộng vào tổ hợp để ra tổng 25, nhưng trường khác với cách tính hoặc cộng ưu tiên lại thành 27 - 28. Sự chênh lệch ấy khiến một thí sinh có kết quả cao vẫn trượt, trong khi người khác nhờ chọn phương thức phù hợp, được cộng ưu tiên, lại trúng tuyển.
Điều này đặt ra câu hỏi về công bằng. Trên lý thuyết, các trường đều công khai đề án tuyển sinh, công thức tính điểm. Nhưng thực tế, sự đa dạng và phức tạp ấy khiến quá trình trở thành một "ma trận" mà chỉ những ai nắm rõ luật chơi mới có lợi thế. Học sinh ở thành thị, có điều kiện tiếp cận thông tin, dễ dàng tối ưu lựa chọn.
Ngược lại, học sinh vùng sâu, vùng xa thiếu thông tin, dễ rơi vào thế bất lợi. Hệ quả là tuyển sinh không còn đơn giản là "ai giỏi hơn thì đỗ", mà đôi khi lại là "may hơn khôn".
Đáng lo ngại
Thi cử chỉ nên là một phần nhỏ trong học tập
Từ góc nhìn xã hội, hiện tượng này làm dấy lên lo ngại: chúng ta có đang tạo ra một nền giáo dục thiên về đào tạo "những con người thi" thay vì con người toàn diện?
Áp lực chạy theo điểm số, nguyện vọng, ưu tiên, khiến học sinh và phụ huynh hoang mang, mệt mỏi, thậm chí mất niềm tin. Nếu không điều chỉnh, tình trạng này dễ dẫn đến méo mó mục tiêu giáo dục: thay vì nuôi dưỡng đam mê, sáng tạo, người học buộc phải toan tính chiến lược thi cử.
Giải pháp đặt ra là gì? Trước hết, Bộ GD-ĐT cần đưa ra khung quy đổi thống nhất ở tầm quốc gia để hạn chế tình trạng mỗi trường một kiểu. Các trường phải minh bạch, đơn giản hóa công thức xét tuyển để thí sinh dễ nắm bắt.
Đồng thời, hệ thống tư vấn hướng nghiệp cần được mở rộng, đặc biệt cho học sinh ở khu vực khó khăn.
Quan trọng hơn, xã hội và gia đình nên thay đổi quan niệm: không phải chỉ có ngành hot mới là con đường thành công, mà cần khuyến khích học sinh theo đuổi năng lực và sở thích của mình.
Hướng tới công bằng trong tuyển sinh
Nghịch lý "đề khó, điểm cao" phản ánh sự cạnh tranh ngày càng tập trung ở nhóm thí sinh xuất sắc của các ngành hot, trường tốp đầu, cùng với sự rối rắm trong phương thức xét tuyển. Nhưng nhìn rộng ra, vào đại học hiện nay trượt là rất khó vì quy mô chỉ tiêu lớn, do đó khốc liệt cạnh tranh chỉ đúng ở một số ngành và trường đặc thù.
Để giải quyết tận gốc, không thể chỉ điều chỉnh từng kỳ thi, mà cần cải cách toàn diện: chuẩn hóa quy đổi, minh bạch thông tin, đa dạng hóa đánh giá và định hướng lại mục tiêu giáo dục. Chỉ như vậy, chúng ta mới có thể xây dựng một nền tuyển sinh công bằng, hiệu quả và nhân văn hơn.
Điểm thi giảm, điểm chuẩn vẫn tăng, chuyên gia nói gì?
Đến nay, hầu hết trường đại học trong cả nước đã công bố điểm chuẩn. Nhận định ban đầu cho thấy dù điểm thi tốt nghiệp THPT năm nay thấp, điểm chuẩn nhiều trường vẫn tăng.
Một khảo sát mới cho thấy gần một nửa học sinh Nhật Bản không đọc sách dù Nhật Bản vốn nổi tiếng với văn hóa đọc, trong khi thời gian dùng điện thoại thông minh tăng mạnh.
Nằm tại số 263 đường Hồng Bàng, Phường Chợ Lớn (quận 5 cũ, TP.HCM), tiệm bánh hơn 40 năm khiến nhiều người thắc mắc vì sao lại có cái tên 'Bánh dừa Tản Đà'.
Ông Huỳnh Minh Hiệp - Phó chánh văn phòng Trung tâm UNESCO Nghiên cứu bảo tồn cổ vật Việt Nam, chia sẻ với Tuổi Trẻ nhân đợt phát động lấy ý kiến nhân dân về Đài tưởng niệm nạn nhân COVID-19 ở TP.HCM.
Dự thảo Luật Thuế TNCN sửa đổi rút còn 5 bậc thuế, giãn khoảng cách thu nhập giữa các bậc, khiến người có thu nhập 100 triệu đồng/tháng chưa phải chịu thuế suất 35%.
Sau khi hoàn thành, tuyến cao tốc sẽ rút ngắn thời gian di chuyển xuống còn khoảng 1 giờ, kết nối đồng bộ với cao tốc Nội Bài - Lào Cai, mở ra không gian phát triển mới cho toàn vùng Đông Bắc.
Bộ Xây dựng làm cơ quan chủ quản 11 dự án/DATP12 dài 444 km tiến độ bám sát kế hoạch hoàn thành vào cuối năm 2025. Còn lại 11 dự án/DATP dài 289 km do các địa phương làm cơ quan chủ quản, hiện có 5/11 dự án đang bám sát kế hoạch đề ra.
Điểm thi giảm, điểm chuẩn vẫn tăng, chuyên gia nói gì?
