Đà Lạt là nơi duy nhất tại Việt Nam sở hữu cả 3 danh hiệu UNESCO. Khi tách thành 5 phường, nhiều kỳ vọng phát triển mới nhưng cũng có những lo ngại liệu thành phố di sản này có giữ được bản sắc văn hóa - sinh thái đặc trưng.
Mục lục
Festival hoa Đà Lạt đã trở thành sản phẩm du lịch tạo dấu ấn với du khách - Ảnh: M.V
Từ ngày 1-7, TP Đà Lạt chính thức vận hành theo mô hình chính quyền hai cấp khi được tách thành 5 phường. Thay đổi này tạo ra nhiều kỳ vọng phát triển mới.
Bên cạnh đó cũng có lo ngại: liệu "thành phố di sản" này có giữ được bản sắc văn hóa - sinh thái đặc trưng sau khi tách thành nhiều phường?
Tuổi Trẻ Online giới thiệu bài viết của ông Huỳnh Hồ Đại Nghĩa, hiện giảng dạy tại một số trường đại học ở Việt Nam. Lĩnh vực nghiên cứu và giảng dạy chính của ông gồm: quan hệ quốc tế, đàm phán quốc tế, chính sách công…
Đà Lạt - đô thị di sản đặc biệt
Trải qua 130 năm hình thành, Đà Lạt không chỉ là trung tâm du lịch nổi tiếng mà còn là "thủ phủ" văn hóa - sinh thái đặc sắc bậc nhất Việt Nam.
Ông Huỳnh Hồ Đại Nghĩa, chuyên gia đàm phán quốc tế, chính sách công.
Với khí hậu ôn hòa, rừng thông bạt ngàn, hồ nước và những thác suối nằm trong lòng đô thị, Đà Lạt sở hữu lợi thế thiên nhiên "trời ban" mà không thành phố nào có được.
Về văn hóa, Đà Lạt là nơi hội tụ của gần 20 dân tộc anh em, tạo nên
Nhiều ban nhạc lớn đã đến Đà Lạt sau khi địa phương lọt vào Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực âm nhạc - Ảnh: M.V
Thực tế, nhiều thành phố di sản trên thế giới đã vận dụng mô hình "đồng quản trị" thành công. Kyoto (Nhật Bản) xây dựng quy định bảo tồn dựa trên tham vấn cộng đồng, Quebec (Canada) có Hội đồng Di sản độc lập, Luang Prabang (Lào) trao quyền tổ chức lễ hội cho cộng đồng bản địa.
Những mô hình này nhấn mạnh vai trò của cộng đồng, doanh nghiệp và chính quyền như những đối tác cùng kiến tạo, không phải chỉ quản lý từ trên xuống.
Một giải pháp song hành là xây dựng quy hoạch tổng thể văn hóa - di sản - sinh thái cho toàn bộ không gian Đà Lạt sau khi đã chia thành 5 phường như đã đề cập.
Quy hoạch này phải giới hạn mật độ xây dựng, bảo vệ rừng thông, hồ nước, biệt thự cổ, đồng thời lồng ghép quy chuẩn tổ chức lễ hội, gìn giữ không gian văn hóa sống động.
Các quy định sử dụng tài nguyên, quản lý không khí, nguồn nước cần được thiết kế nghiêm ngặt, bảo vệ hệ sinh thái cốt lõi - yếu tố khiến Đà Lạt trở thành "thành phố trong rừng, rừng trong thành phố".
Hồ Xuân Hương, trái tim xanh của Đà Lạt - Ảnh: PY TRẦN
Cuối cùng, trong một không gian văn hóa - du lịch đặc thù như Đà Lạt, việc phân quyền rõ ràng và chủ động cho cộng đồng địa phương cùng doanh nghiệp sáng tạo không chỉ là yêu cầu phát triển bền vững, mà còn là yếu tố then chốt để gìn giữ và làm sống động bản sắc.
Thay vì để chính quyền đơn phương gánh vác toàn bộ trách nhiệm bảo tồn và phát triển, Đà Lạt cần hướng đến mô hình hợp tác công - tư (PPP) và hợp tác công - tư - cộng đồng (PPCP), trong đó người dân, nghệ nhân, tổ chức văn hóa và doanh nghiệp du lịch trở thành những chủ thể tham gia tích cực vào quá trình kiến tạo giá trị mới từ di sản.
Cơ chế phân quyền này cần được cụ thể hóa bằng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, cũng như tạo không gian pháp lý để các tổ chức cộng đồng tham gia bảo vệ rừng, gìn giữ kiến trúc truyền thống, phục dựng lễ hội dân gian, phát triển
Mộc bản triều Nguyễn được UNESCO công nhận là di sản tư liệu thế giới - Ảnh: M.V
Việc trao quyền như vậy sẽ giúp giữ chân cư dân sáng tạo, khơi dậy tài nguyên văn hóa tại chỗ, đồng thời tạo ra chuỗi giá trị lan tỏa cho kinh tế địa phương.
Đây cũng là cách Đà Lạt định vị lại mình: không chỉ là nơi để ngắm, mà là nơi để sống cùng: cùng người dân, ký ức và những giấc mơ mới của một đô thị văn hóa thế kỷ XXI.
Cải cách hành chính là xu hướng tất yếu. Với thành phố di sản Đà Lạt cần mô hình quản trị linh hoạt, đủ sức bảo vệ và phát huy giá trị lâu dài.
Chỉ khi đó, vùng đô thị Đà Lạt mới tiếp tục vươn lên, khẳng định vị thế không chỉ là đô thị du lịch, mà còn là biểu tượng văn hóa quốc gia trên bản đồ thế giới.
Bàn giao các nhiệm vụ của UNESCO
UBND tỉnh Lâm Đồng hiện đã giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu, tham vấn ý kiến Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Văn phòng UNESCO tại Việt Nam liên quan đến việc tiếp quản các nhiệm vụ thành viên Mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO trong lĩnh vực âm nhạc.
Theo văn bản đề xuất trước đó của UBND TP Đà Lạt, sau khi gia nhập (31-10-2023), Đà Lạt triển khai nhiều sáng kiến: bản đồ nghệ thuật, lễ hội âm nhạc quốc tế (Dalat Music Festival, Best Dance Crew, Dalat Spring Concert…), phát triển hơn 40 không gian biểu diễn, sáng tạo nghệ thuật.
Tuy nhiên, từ ngày 1-7-2025, TP Đà Lạt kết thúc hoạt động do sắp xếp lại đơn vị hành chính.
Để duy trì các cam kết với UNESCO giai đoạn 2024 - 2027 và sau đó, UBND TP Đà Lạt đề xuất UBND tỉnh Lâm Đồng xem xét 2 phương án:
- Giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng làm đầu mối tiếp nhận, thực hiện;
- Hoặc giao phường Xuân Hương - Đà Lạt tiếp tục đảm nhiệm, bảo đảm tính kế thừa, hiệu quả và phù hợp cơ cấu mới.
Vì sao giá trị kim cương Đà Lạt cần được tiếp cận bằng văn hóa?
Đà Lạt là đô thị đặc biệt với nhiều giá trị kim cương, các quy hoạch từ lâu đều cho rằng cần tiếp cận Đà Lạt phải dùng giá trị văn hóa để phát triển bền vững.
TPO - Một nam thanh niên 30 tuổi, trú tại Hải Phòng, đang trong tình trạng nguy kịch nghi do nhiễm vi khuẩn liên cầu lợn sau khi ăn tiết canh. Hiện bệnh nhân đang được hồi sức tích cực tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.
TPO - Trong ngày đầu tiên hợp nhất tỉnh, giữa dòng người làm thủ tục hành chính tại phường Nam Định - đơn vị hành chính có diện tích lớn nhất tỉnh Ninh Bình mới, có nhiều cặp đôi chọn thời khắc lịch sử này để đăng ký kết hôn, làm dấu mốc cho một chặng đường mới của riêng mình.
TPO - Bộ GD&ĐT khẳng định đề thi không vượt chương trình nhưng giáo viên dạy bộ môn cho rằng, đề vượt nội dung chương trình sách giáo khoa, chỉ vừa sức với học sinh chuyên Anh hoặc những em đã quen luyện SAT, IELTS, luyện thi chuyên.
TPO - Các tỉnh Vĩnh Long, Tiền Giang và Bến Tre (cũ) đã cấp phép 16 mỏ cát, nâng công suất khai thác năm 2025 lên 4,3 triệu m3, đáp ứng đủ nhu cầu đắp nền cho dự án Vành đai 3.
TPO - Từ ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức vận hành tại Hà Nội. Trụ sở 126 xã, phường mới được đưa vào hoạt động phục vụ nhân dân với một diện mạo khang trang mới.
TPO - Giải Pickleball Việt Nam - Cúp Hyundai Thành Công 2025 diễn ra trong ba ngày, từ 4 đến 6/7/2025, tại cụm sân Pickleball D-JOY (thành phố Hồ Chí Minh) – một trong những địa điểm tổ chức thể thao tiêu chuẩn cao tại khu vực phía Nam.
TPO - Năm 2025, Đại học Bách khoa Hà Nội tiếp tục giữ ổn định 3 phương thức tuyển sinh đại học, trong đó phương thức xét tuyển tài năng. Thí sinh có mức điểm cao nhất năm nay là 100/100, thấp nhất là 55.03 điểm và trung bình là 76.48 điểm.
TPO - Chuyên gia cho rằng, thỏa thuận bước đầu về cắt giảm thuế quan giữa Việt Nam và Mỹ không chỉ mở rộng dư địa xuất khẩu, mà còn mở ra một chu kỳ tăng trưởng mới cho nền kinh tế.
Vì sao giá trị kim cương Đà Lạt cần được tiếp cận bằng văn hóa?
